ป้าบุบผา….เยียวยาด้วยใจ

ผู้เขียน : น.ส. สิริอาภรณ์ ธนางทิพย์กุล

ผู้ส่ง : แผนกกายภาพบำบัด โรงพยาบาลมวกเหล็ก

เช้าวันนี้เป็นวันที่คนไข้เยอะเป็นพิเศษ เจ้าหน้าที่ทุกคนวิ่งวุ่นกันตั้งแต่แปดโมงเช้าจนกระทั่งตอนนี้…….11.00 น. ฉันก็ยังคงวิ่งไปมาจนตัวเองยังปวดหัว ตอนนั้นฉันรู้สึกเหนื่อยมากแต่เมื่อมองไปยังทุกคนก็เห็นว่าทุกคนก็เหนื่อยเหมือนๆกันกับเราแต่ไม่ว่าจะเหนื่อยแค่ไหนสิ่งที่ไม่เคยหายไปจากใบหน้าทุกคนก็คือรอยยิ้มและเสียงหัวเราะ นั่นคงเป็นสาเหตุว่าทำไมฉันยังคงทำงานได้อย่างมีความสุขจนกระทั่งตอนนี้ ….แต่แล้วไม่นานก็มีคนไข้ซึ่งเป็นเคสใหม่คนหนึ่ง(ป้าผิน นามสมมุติ)ตะโกนขึ้นมาว่า “โอ๊ย…รอนานแล้วนะ นี่ตกลงเมื่อไหร่จะได้ทำเนี่ย นี่ถ้าปวดมากไม่ต้องรอจนคนไข้เดี้ยงไปเลยรึยังไงเห๊อะหมออออ” หลังจากจบประโยคเสียงหัวเราะของทุกคนในห้องก็เงียบลงทันที สักพักหนึ่งก็มีเสียงคุณป้าคนหนึ่งซึ่งเป็นเคสที่เพิ่งมาใหม่เช่นกันพูดขึ้นมาว่า “โอ๊ย…หมอเขาก็ยุ่งเหมือนกันนะป้ามาๆเดี๋ยวฉันช่วยดูให้แทน แล้วก็เดินมาบอกกับฉันว่าเดี๋ยวป้าช่วยถามอาการเขาให้นะ ไม่เป็นไรนะหมอ สักพักคุณป้าก็เดินเข้ามาบอกฉันระหว่างอัลตราซาวน์คนไข้
ป้าบุบผา : นี่หนะหมอป้าคนตะกี้แกปวดหลังตรงนี้(แล้วชี้ให้ดู) เป็นมาอาทิตย์กว่าแล้ว แล้วพอปวดหลังแกก็ปวดขึ้นคอ ปวดคอแล้วก็จะปวดหัว บางครั้งก็ปวดบ่า ไหล่ก็ยกไม่ขึ้น เป็นทั้งตัวเลยหละเนี่ยหมอ…(ฟังเสร็จแล้วฉันถึงเลือกไม่ถูกเลยทีเดียวว่าจะรักษาอะไรก่อนดี)
พลอย (ตะโกนถามคุณป้า) : แล้วป้าผินทำงานอะไรจ๊ะ
ป้าผิน : โอ๊ย..จะไปทงทำอะไรไหวหละหมอ ปวดจะตายอยู่แล้วเนี่ย (อึ้ง O-o) – สงสัยเราใช้คำถามผิดไปเอง
พลอย : แล้วป้าปวดตรงไหนมากที่สุดหละค่ะวันนี้จะได้รักษาให้ก่อนนะค่ะป้า วันนี้คนไข้เยอะมากเลย
ป้าผิน : โอ๊ยมานก็ปวดหมดแหละ บอกไม่ได้หรอกว่าตรงไหน (อึ้ง O-o อีกรอบ) สงสัยต้องเงียบแล้วเรา
หลังจากป้าบุบผาได้ยินคุณป้าก็รีบวิ่งมาหาแล้วบอกว่าไม่เป็นไรๆ เดี๋ยวป้าไปคุยก่าป้าผินแกเอง หลังจากฉันกำลังง่วนรักษาเคสอื่นๆไปร่วม 30 นาที ฉันก็เดินมาหาป้าผินอีกครั้ง (เดินไปด้วยความเกร็งว่าจะโดนอะไรอีกไหมเรา) แต่ผิดคาดเมื่อฉันเดินไปถึงป้าผินกลับนั่งยิ้มแย้ม หัวเราะกับป้าบุบผา พอฉันถามว่าเป็นไงบ้างตกลงป้าปวดตรงไหน ป้ากลับบอกฉันว่า “เอ่อ…ไม่ค่อยปวดแล้วหมอ เนี่ยอยู่ดีๆมันก็เบาปวดเอง วันนี้คนไข้เยอะ เดี๋ยวฉันเตลิดกลับบ้านก่อนนะหมอ เดี๋ยวหมอก็ค่อยนัดป้ามาวันหลังก่อนก็ได้ วันนี้คนไข้เยอะแล้ว” ฉันถึงกับงง อ้าวตะกี้ป้าบอกปวดมากทนไม่ไหว พอพูดจบป้าผินก็หันไปหัวเราะกับป้าบุบผา ใบหน้าเดิมที่บึ้งตึงตอนนี้เปลี่ยนเป็นรอยยิ้มที่แทบจะมองเห็นฟันทุกซี่ เสียงหัวเราะของป้าสองคนพลอยทำให้คนไข้อื่นๆที่นั่งข้างๆเข้าร่วมวงสนทนาและหัวเราะไปด้วย ตอนกลับแกบอกว่าแกมีความสุขที่ได้คุยกับทุกคน แกไม่ค่อยปวดเหมือนเดิมแล้ว
หลังจากแกไป ป้าบุบผาเดินมากระซิบบอกฉันว่า “ป้าผินแกเครียดลูกแกหนีออกจากบ้าน สามีแกก็ไปมีเมียน้อย ตอนนี้แกเครียดมากอยู่บ้านกับหลาน หลานก็ต้องออกไปทำงานค่ำถึงจะกลับ แกเลยต้องอยู่บ้านคนเดียว นี่ป้าก็พยายามพูดให้กำลังใจแกอยู่ เดี๋ยวแกมารอบใหม่หมอนัดป้าตรงกับแกด้วยนะ ป้าจะได้นั่งคุยกับแกอีก แล้วป้าก็อธิบายประวัติอื่นอีกยาวเหยียด”
สิ่งที่น่าแปลกใจก็คือคำถามที่ฉันได้ถูกเรียนมาทุกคำถามป้าบุบผาถามได้อย่างครบถ้วน แต่น่าแปลกคำถามบางอย่างที่ควรถามฉันกลับไม่เคยคิดจะถามมาก่อน ก่อนหน้านี้ฉันรู้แต่เพียงว่าฉันต้องถามคำถามนี้เมื่อเจอโรคนี้ แต่คำถามบางอย่างที่ควรถามฉันกลับลืมที่จะถาม ฉันถามป้าว่าทำไมป้าถึงรู้ว่าต้องถามอะไรบ้าง ป้าบอกฉันว่า “ป้าไม่รู้หรอกว่าต้องถามยังไงเพราะป้าไม่ได้เรียนสูงนะหมอ ป้าก็ถามเขาตามความรู้สึกของป้านั่นแหละ” ฉันถามป้าต่อว่า “ความรู้สึกอะไรเหรอค่ะป้า ป้าตอบว่า“ก็ความรู้สึกสงสารและเป็นห่วงเขายังไงหละหมอ ถ้าเราเป็นแบบนั้นเราจะรู้สึกยังไง ป้าก็ถามเขาตามนั้นนั่นแหละ”หลังจากวันนั้นเป็นต้นมาฉันก็ได้เรียนรู้
ว่าบางครั้งเครื่องมือแพงๆที่ใช้รักษาคนไข้ ยังไม่ได้ผลเท่ากับการนั่งคุยกับคนไข้แค่ 5นาที ป้าบุบผาไม่ได้ใช้เครื่องมือหรือความรู้พิเศษอะไรเลย แต่ทำไมคนไข้ดีขึ้น?? มันคือคำถามที่ฉันต้องกลับมานั่งคิด……
หลายครั้งกับการรักษาที่ใช้แค่ตามอง สมองคิด จนทำให้ฉันลืมบางอย่างที่สำคัญคือการรักษาด้วยจิตใจความเป็นมนุษย์ เมื่อไหร่เราใช้ตามองเราจะเห็นแต่ภายนอก ความคิดที่ถูกล้อมกรอบด้วยมาตรฐานวิชาชีพ แต่ถ้าเมื่อไหร่เราใช้ทั้งตาและใจมองคนไข้เราจะเห็นว่าจริงๆมีอะไรอีกหลายอย่างที่บางครั้งไม่ต้องเรียนมาก็รักษาให้ได้ การรักษาใจเป็นอะไรที่ใครๆก็ทำได้ หลายครั้งที่เราเองพบว่าเมื่อเราหยุดพูด หยุดคิด แล้วปล่อยตัวเองสักพักเราจะได้ยินหัวใจเราพูดบอกความต้องการของตัวเอง เช่นกันเมื่อไหร่ที่เราต้องการฟังหัวใจคนอื่นเราก็ต้องพูดน้อยลง ใช้หัวใจฟังเขาให้มากขึ้น …… ทุกวันนี้หากมีใครถามว่ารักษาคนไข้ยังไงคนไข้ถึงดีขึ้น ฉันจะบอกคนเหล่านั้นเสมอว่า “ถ้าเราให้ใจคนไข้ ต่อให้รักษาแบบไหนคนไข้ก็ดีขึ้น”

สิริอาภรณ์ ธนางทิพย์กุล
นักกายภาพบำบัด

“ฉันตายไม่ได้”

นางสีนวน   พรหมศร

กลุ่มงานเวชศาสตร์ครอบครัวชุมชนและบริการปฐมภูมิ รพ.มวกเหล็ก

เรื่องเล่าของคุณป้าคนหนึ่งซึ่งทางงานเยี่ยมบ้านได้รับใบ บส. จาก รพ. สระบุรีให้ติดตามเยี่ยมบ้านผู้ป่วยSTROKEรายหนึ่งเมื่อ team เข้าไปในบ้านก็ต้องตกใจตลึงกับภาพที่เห็นหัวเตียง 2 เตียงชนกันรายแรกเป็นผู้สูงอายุที่STROKEมาเมื่อ 5 ปีแล้วทางteam เคยดูแลอยู่แต่อยู่บ้านอีกหลังหนึ่งช่วยเหลือตัวเองได้เล็กน้อยพูดคุยรู้เรื่องไม่มีภาวะแทรกซ้อนเพิ่งย้ายเข้ามา และอีกเตียงหนึ่งเป็นผู้ป่วยที่ได้รับใบ บส. ให้ไปเยี่ยมบ้านข้าง ๆ เตียงทั้ง 2 เตียงมีหญิงชราวัย 76 ปีนั่งหน้าเศร้าอยู่อีก 1 คนข้าพเจ้าจึงเข้าไปพูดคุยกับหญิงชราคนนั้นและให้ team เยี่ยมผู้ป่วยทั้ง  2 ราย

เมื่อการสนทนาเริ่มขึ้น ; หญิงชราเริ่มเล่าด้วยใบหน้าเสร้าหมองน้ำตาเริ่มเอ่อในตาทั้ง 2 ข้างว่า: สิ่ง. มุติรอบครัวของเที่ไม่คาดฝันว่าเหตุการณ์เช่นนี้จะเกิดกับครอบครัวของเราเป็นคำพูดทั้งน้ำตาของป้าสม(อยู่นามสมมติ)เมื่อ 5 ปีก่อนสามีป่วยด้วยโรคอัมพฤกอัมพาตช่วยเหลือตัวเองไม่ได้อยู่กับลูกสาวช่วยกันดูแลมาตลอดเพราะลูกสาวไม่ได้ทำงานเป็นแม่บ้านและขายก๋วยเตี๋ยวอยู่ที่บ้าน 3 ปีต่อมาสามีของลูกสาวป่วยเป็นมะเร็งลำไส้และต้องได้รับการผ่าตัดลำไส้ออกมาทางหน้าท้องลูกสาวจึงต้องแบ่งเวลามาดูแลสามีแต่ก็ยังต้องช่วยดูแลพ่อที่ป่วยด้วยแต่ยายก็เกรงใจลูกสาวจึงคอยดูแลตาด้วยตัวเองตอนนั้นก็เริมเหนื่อยมากขึ้น…………(ป้าน้ำตาไหลพราก)……อยู่มาวันหนึ่งลูกสาวแขนขาอ่อนแรงพูดไม่ชัดปวดศีรษะอาเจียนและนิ่งไปป้าตกใจมากขณะนั้นไม่มีใครอยู่บ้านเลยจึงวิ่งไปเรียกเพื่อนบ้านให้พาไปส่งโรงพยาบาลมวกเหล็ก ..(ลูกสาวไม่เคยป่วยและไม่เคยตรวจสุขภาพเลย)..ไปถึงโรงพยาบาลหมอออกมาบอกว่าต้องใส่ท่อช่วยหายใจ ตั้งแต่วันนั้นป้าไม่เคยได้หลับตาลงเลยเฝ้าแต่คิดว่านี่มันเป็นเวรกรรมอะไรกันนักหนาจนกระทั่งลูกออกจากโรงพยาบาลลูกสาวคนโตได้รับทั้ง 2 คนมาไว้รวมกันโดยจัดหาสถานที่และเตียงมาให้อย่างที่หมอเห็นนี่แหละเวลากลางวันเขาไปทำงานกันหมดฉันคนเดียว ทั้งทำกับข้าวให้ตา อาบน้ำเช็ดตัวกว่าจะเสร็จก็เริ่มเหนื่อยนั่งพักเดี๋ยวนึงก็เริ่มมาช่วยเช็ดตัวให้ลูกสาวตัวก็ใหญ่มากกว่าจะเสร็จก็สายแล้วมากรอกอาหารใส่สายางให้เสร็จแล้วฉันค่อยมากินข้าวและกินยาความดันบางครั้งเสร็จจากคนป่วยก็ปวดหัวเวียนหัวต้องนั่งพักหรือนอน “

              หลังจากนั้นมาวางแผนงานเยี่ยมบ้านทุกอาทิตย์ ๆ ละ1ครั้งเพื่อช่วยเหลือแบ่งเบาภาระผู้ดูแลโดยการช่วยฟื้นฟูสภาพลูกสาวที่ STROKE ล่าสุดก่อน โดยการสอนลูกผู้ป่วยเรื่องการทำกายภาพบำบัดให้ขณะกลับจากโรงเรียน   1 เดือนผ่านไปก็เริ่มให้ฝึกกลืนนำแข็งเพื่อจะได้ไม่ต้องกินอาหารทางสายยางประมาณ 1 อาทิตย์ก็สามารถถอดสายยางออกได้และแขนขาข้างซ้ายเริ่มใช้การได้แต่ข้างขวายังอ่อนแรงอยู่จึงคิดทำนวตกรรมให้เพื่อแบ่งเบาภาระป้า ตอนแรกคิดแล้วให้ญาติทำแต่ผ่านไป 2 อาทิตย์ก็ยังไม่ได้ทำจึงคิดแบบและให้  คุณพูนทรัพย์ไปทำให้โดยใช้รอกผูกติดกับเหล็กยึดติดกับผนังใช้เชือกสอดใส่แล้วใช้ผ้าผูกที่ขาให้ผู้ป่วยช่วยเหลือตัวเองโดยการใช้แขนข้างที่ดีดึงเชือกอกกำลังกายเองให้คุณป้ามีหน้าที่แค่นำผ้าไปผูกที่ขา และแขนให้   แต่การไปเยี่ยมแต่ละครั้งคุณป้าก็ยังมีท่าทางของการซึมเศร้าอยู่จึงวางแผนการให้เยี่ยมคุณป้าอย่างจริงจังขึ้นเพราะยิ่งนานวันถึงแม้ว่าเราจะแก้ปัญหาไปบางเรื่องแต่ก็ไม่อาจหมดไปได้

 เราจึงพูดคุยกับป้ามากขึ้นเพื่อหาปัญหาและ ให้ป้าผ่อนคลาย ตรวจสุขภาพวัดความดันและรับยาไปส่งให้ที่บ้านไม่ต้องกังวลเรื่องการมารับยา   วางแผนให้ อสม.ใกล้บ้านไปเยี่ยมเยียนพูดคุยให้ป้าดีใจสดชื่นขึ้นยิ้มแย้มมากขึ้นออกมานั่งคุยนอกบ้านมากขึ้น………2-3 เดือนต่อมาป้าเริ่มซึมเศร้าอีกไปเยี่ยมแต่ละครั้งป้าพูดน้อยลงนอนขดอยู่ที่เตียงเศร้าซึมแล้วบ่นว่า ‘เหนื่อยจังกลางคืนก็นอนไม่หลับ ไม่รู้มันเวรกรรมอะไรของฉัน’ ทำให้ต้องวางแผนหาสาเหตุต่ออีกว่าป้าเริ่มเครียดเรื่องอะไรหลังจากพูดคุยไปสักระยะหนึ่งป้าก็เริ่มบอกว่า”วัดวาไม่ได้ไปกับเขาเลยบุญไม่ทำกรรมมันเยอะแท้”หลังจากนั้นมาเราก็พบว่าผู้สูงอายุจะขาดเรื่องของการทำบุญไม่ได้  ทางTEAMก็เลยนัดพบกับญาติเพื่อหาวันที่ญาติหยุดงานหรือเวลาว่างเพื่อพาป้าไปวัดทำบุญหรือตักบาตรตอนเช้าไม่รู้มันเวรกรรมอะไนของฉันับบ่นว่า  เมื่อนัดกับญาติได้แล้วทำความเข้าใจกับญาติว่าวันจันทร์-ศุกร์ให้ช่วยป้าได้ใส่บาตรอย่างน้อย 3วัน และวันเสาร์-อาทิตย์ให้พาป้าไปวัดที่ป้าอยากไปและเที่ยวพักผ่อนบ้างหรือถ้าวันพระตรงกับวันหยุดก็ให้พาป้าไปทำบุญที่วัดนอกจากป้าจะได้ทำบุญแล้วป้ายังได้คุยกับเพื่อนบ้านเพื่อนวัยเดียวกันปัจจุบันป้าสีหน้าสดชื่นขึ้นยิ้มแย้มพูดคุยมากขึ้นนอนหลับได้ดีขึ้น  เมื่อเราไปเยี่ยมบ้านเรารู้สึกมีความสุขที่เห็นป้านั่งยิ้มและส่งเสียงทักทาย “หมอแหม่มมาแล้ววันนี้มากันเยอะแยะเลยวันนี้งานป้าเสร็จเร็วหลานช่วยตั้งแต่เช้าเขาให้ป้าไปคอยใส่บาตรเดี๋ยวนี้ได้ใส่บาตรเกือบทุกวันเลย ป้าชอบใส่บาตรใส่แล้วป้าสบายใจ วันหยุดป้าก็ได้ไปนะหมอลูกเขาพาไป” พวกเราดีใจมากเสมือนเราได้ทำบุญครั้งยิ่งใหญ่และเป็นพลังเป็นกำลังใจสำหรับการทำงานเยี่ยมบ้านของเราต่อไปและไม่มีวันไหนที่เราจะท้อเลยและยิ่งดีใจที่เมื่อเราพบหน้ากันในTEAMเราทุก ๆเช้าน้อง ๆ ก็จะถามว่าวันนี้เราจะไปเยี่ยมบ้านใครก่อนดี น้อง ๆไม่เคยปฏิเสธคนไข้ไม่ว่าจะร้องขอมาแบบไหนทางโทรศัพท์หรือจะเดินเข้ามาหาด้วยตัวเอง

               ขอขอบคุณพี่น้องโรงพยาบาลแพทย์พยาบาลหรือเจ้าหน้าที่อื่น ๆ ทุกคนทุกจุดที่ให้ความสะดวกกับทีมของเราเมื่อเรามาประสานงานหรือร้องขอความช่วยเหลือทุกครั้งสิ่ง ดี ๆแบบนี้ทีมเราดีใจที่มีอยู่ในโรงพยาบาลของเรา

ความฝันของอัญชลี

       ชมภูนุช เศรษฐผล

โรงพยาบาลมวกเหล็ก จ.สระบุรี

                 “ พี่  วันนี้ว่างมั๊ย ไปเยี่ยมคนไข้กับผมหน่อย ” เสียงจากน้องสสอ.ดังมาตามสายในบ่ายของวันหนึ่ง ข้อมูลที่ฉันได้รับขณะนั่งรถไปด้วยกันคือ เด็กหญิงอัญชลีป่วยไปตรวจที่รพ.แพทย์ส่งตรวจAnti HIV ผลPositive แพทย์แจ้งผลกับน้าของเด็ก แล้วนัดตรวจซ้ำ แต่ผู้ป่วยไม่ไปตรวจตามนัด รพ.จึงประสานให้สสอ.ติดตาม เมื่อไปที่โรงเรียนที่เด็กเรียนหนังสืออยู่เป็นเวลาใกล้เลิกเรียน เด็กๆนั่งรวมกลุ่มกันอยู่ที่สนามหญ้า เมื่อแนะนำตัวกับครูประจำชั้น ป4.และชี้แจงว่ามาติดตามเด็กที่ไม่สบาย  ครูมีสีหน้าแปลกใจเล็กน้อยพร้อมกับเรียกเด็กออกมาจากกลุ่ม ภาพเด็กหญิงที่ฉันเห็น เป็นเด็กรูปร่างผอม ผิวคล้ำ ตามแขน ขาสองข้างมีตุ่มใสๆ หน้าตาไม่สดใสเหมือนเด็กในวัยเดียวกัน หลังจากสอบถามสาเหตุที่ไม่ได้ไปตรวจตามนัด เด็กหญิงบอกว่าอยู่กับยายสองคน ไม่มีคนพาไป ยังมีอาการไอ เหนื่อยมาก ไม่มีแรง เมื่อขอให้พาไปหายายที่บ้าน  ครูแจ้งว่ายายไม่ค่อยอยากให้ใครไปที่บ้าน แต่ฉันก็คะยั้นคะยอจนเด็กหญิงยอมพาไปบ้าน เมื่อพบกับยายและได้พูดคุยกัน ยายมีท่าทางไม่ยินดีที่จะให้เราไปเยี่ยมอีก และปฏิเสธที่จะพาเด็กไปรักษา โดยยายบอกว่าพ่อแม่เด็กเป็นเอดส์ตาย เด็กก็คงอยู่ได้ไม่นาน กลัวชาวบ้านจะรู้แล้วรังเกียจตนเอง ฉันจึงให้ข้อมูลเรื่องโรค การติดต่อ และยาต้านไวรัส ก่อนกลับฉันขออนุญาตยายมารับเด็กหญิงไปตรวจเลือดเพื่อยืนยันผลอีกครั้ง โดยฉันจะมารับเด็กด้วยตนเองในวันจันทร์

                เมื่อถึงวันนัดฉันไปรับดญ.อัญชลี ด้วยรถรพ.จากการสอบถาม พูดคุย อัญชลี บอกกับฉันว่าตั้งแต่กลับจากรพ.ยายรู้ว่าเป็นเอดส์ ยายก็ไม่ให้นอนด้วย ให้กางมุ้งนอนต่างหาก ไม่ให้กินข้าวรวมกับยาย อัญชลีมักจะไปอยู่กับเพื่อนบ้านที่อยู่ใกล้กันและไม่รังเกียจเมื่อรู้ว่าอัญชลีติดเชื้อเอดส์ ส่วนอาการป่วยทำให้เหนื่อย ไอบ่อย ครูไม่อยากให้ไปรร.กลัวแพร่เชื้อให้เพื่อน เมื่อถึงรพ.ผลการตรวจยืนยัน อัญชลีติดเชื้อเอดส์ และตรวจไม่พบวัณโรค ฉันกลับไปส่งอัญชลีพร้อมทั้งอธิบายขั้นตอนในการรักษาให้ยายฟัง ยายบอกว่าต้องขออนุญาตน้าของอัญชลีก่อนว่าจะให้รักษาหรือไม่ แต่น้าอยู่อีกอำเภอ นานๆจะมาสักครั้ง ต้องรอก่อน ฉันจึงต้องกลับมาพร้อมกับความหวังว่าน้าจะให้ความร่วมมือและยินยอมให้อัญชลีเข้ารับการรักษาโดยเร็ว หลังจากนั้นประมาณ 2 สัปดาห์ฉันได้รับการติดต่อจากเพื่อนบ้านของยาย ที่ฉันให้เบอร์ติดต่อไว้ ว่าน้าให้อัญชลีเข้ารับการรักษาได้แต่ฉันต้องเป็นผู้รับผิดชอบการมารับมาส่ง ค่าใช้จ่ายต่างๆ เพราะเด็กไม่มีบัตรใดๆทั้งสิ้น ฉันตอบตกลงทันทีและนัดวันไปรับเด็กเพื่อเข้าสู่กระบวนการรักษา จนในที่สุดอัญชลีได้เริ่มการรักษาด้วยยาต้านไวรัสในโครงการ NAPHA EXTENSION โดยทุกครั้งที่มารับยา ฉันจะเป็นคนขอรถรพ.ไปรับและไปส่ง ส่วนการกินยาฉันให้นาฬิกาปลุกไป 1 อันเพื่อให้ดูเวลา และเน้นให้กินยาตามเวลาที่กำหนด จากการสอบถามอัญชลีพยายามกินยาตามเวลา แต่บางครั้งอาจมีเลยเวลาไปบ้างแต่ไม่บ่อย ซึ่งเมื่อประเมินจากสภาพร่างกายแล้ว อาการไอน้อยลง น้ำหนักเพิ่มขึ้น ตุ่มคันตามตัวยุบลง แต่ปัญหาใหม่ที่ฉันพบเมื่อฉันถามอัญชลีว่า “โตขึ้นอยากเป็นอะไร” เด็กหญิงบอกว่า “หนูอยากเป็นเหมือนป้า (พยาบาล) แต่หนูคงไม่ได้เรียนแล้วเพราะครูบอกว่าหนูไม่มีบัตรประชาชน  ทุกวันนี้ที่ได้เรียนเพราะครูสงสาร” ฉันลืมเรื่องนี้ไปเสียสนิท เพราะตอนนั้นคิดแค่ว่าให้เด็กได้รับยาก็พอใจแล้ว หลังจากนั้นฉันจึงเริ่มต้นโดยโทรไปขอสำเนาใบสูติบัตรที่รพ.ราชวิถี ที่แม่ของอัญชลีไปคลอด ได้รับคำตอบว่าไม่สามารถค้นประวัติให้ได้เพราะเกิน 10 ปี ประวัติถูกยกเลิกไปแล้ว เมื่อปรึกษาไปที่ที่ว่าการอำเภอ จนท.ยืนยันว่าต้องใช้ใบเกิดมาแจ้ง เมื่อไม่สามารถขอความช่วยเหลือจากหน่วยงานไหนได้ ฉันเริ่มคิดหาช่องทางใหม่ โดยไปปรึกษา สาธารณสุขอำเภอเพื่อให้ช่วยประสานขอคำแนะนำจากนายอำเภอเรื่องใบเกิดของเด็ก

                2 เดือนผ่านไปฉันได้รับข่าวดี เมื่อสสอ.แจ้งว่านายอำเภอให้พาเด็กมาทำเรื่องขอเพิ่มชื่อในทะเบียนบ้านได้แต่ต้องมีผู้ใหญ่บ้าน ครูประจำชั้น ยายที่อยู่กับเด็ก และบุคคลที่เชื่อถือได้มาให้บันทึกปากคำที่อำเภอด้วย เหมือนเช่นเคยที่ฉันต้องไปพบกับยายที่บ้าน เพราะอัญชลีบอกฉันว่ายายไม่ยอมไปให้บันทึกปากคำที่อำเภอ ยายบอกว่ามันไม่ใช่เรื่องของยาย ฉันไปขอร้องยายให้เห็นแก่อนาคตของเด็กในเรื่องการเรียนและสิทธิอื่นๆที่จะได้รับถ้ามีชื่อในทะเบียนบ้าน เพื่อนบ้านยายก็ช่วยกันขอร้อง ฉันรับปากว่าจะหารถมารับยายไปอำเภอเมื่อยายพร้อม ยายจึงตอบตกลงแบบไม่ค่อยเต็มใจ แต่แค่นี้ฉันก็ดีใจแล้ว ส่วนผู้ใหญ่บ้านเต็มใจที่จะไปให้ปากคำเพราะเคยเห็นอัญชลีมาตั้งแต่เกิด เมื่อถึงวันนัดที่อำเภอทั้งผู้ใหญ่บ้านและยายมาให้บันทึกปากคำ ยังเหลือครูประจำชั้นที่ติดต่อไม่ได้เพราะเป็นช่วงปิดเทอม ต้องรอให้เปิดเทอมก่อนซึ่งผู้ใหญ่บ้านรับปากว่าจะเป็นธุระจัดการเรื่องนี้ต่อจนแล้วเสร็จ ในที่สุดความฝันของอัญชลีก็เริ่มเป็นรูปเป็นร่างขึ้นมาบ้างแล้ว แม้หนทางไปสู่ความฝันจะยังอีกยาวไกลนัก และฉันก็ไม่รู้ว่าเธอจะพาตัวเองไปให้ถึงฝันได้หรือไม่ แต่ณ.วันนี้ฉันจะเดินไปกับเธอและจะทำหน้าที่ของตัวเองให้ดีที่สุด ให้สมกับที่อัญชลีเชื่อมั่น ศรัทธาและใฝ่ฝันอยากจะเป็น “พยาบาล”

ยายทรัพย์

ภก.วิฑูรย์ ชัยธีราศักดิ์
งานเภสัชกรรม รพ.มวกเหล็ก

      “สวัสดีครับคุณยายทรัพย์”  เสียงนุ่ม ๆ เรียกทักทายคุณยายวัยเกือบเจ็ดสิบปี  ซึ่งกำลังนั่งทอดสายตาแบบเหงา ๆ  ดูอะไรต่อมิอะไรบนท้องถนนหน้าบ้านของแก  โดยที่มีหลานสาวก็สาละวนกับการขายของชำในร้าน  วันนี้เภสัชกรหนุ่มวัยกลางคน  มาออกพื้นที่  หลังจากเสร็จภารกิจงานบริการในตอนเช้าแล้ว  ตอนบ่ายก็เลยพาทีมงานออกเยี่ยมบ้าน   เมื่อได้ปรึกษาหมอบุญเรือน หมอประจำ รพ.สต. ซับสนุ่น  ขอเลือก ยายทรัพย์  งามละมัย   เนื่องจากคุณยายไม่ได้มารับยาเองหลายเดือนแล้ว  ให้แต่ลูกสาวมารับยาแทน  หญิงชราที่มีโรคประจำตัวหลายอย่าง  ทั้งเบาหวาน  ความดันโลหิตสูง  ไขมันในเส้นเลือด  และยังมีแถมด้วยกึ่งๆอัมพฤกษ์   แกก็โบกมือทักทายแล้วก็ถาม  “หมอหายไปไหนมา  ไม่เห็นตั้งนาน”   แกถามกลับเพราะไม่เห็นเภสัชกรหนุ่มคนนี้มาให้บริการที่ รพ.สต.ซับสนุ่นนานมากแล้ว   “ผมต้องไปทำงานด้านอื่น  ตรวจโรงงาน ตรวจตลาด  สอนอสม.  นักเรียนอย.น้อยครับ  เลยให้หมอจ่ายยาสาว ๆ มาแทน”  เภสัชกรตอบคุณยาย    คุณยายทรัพย์  พักอยู่ที่บ้านซึ่งเป็นร้านขายของชำของลูกสาวซึ่งมีหลานสาวคอยให้ความดูแล  ทั้งการจัดยาให้รับประทานและอื่น ๆ   

 หลังจากทักทายกันพอหอมปากหอมคอ  เภสัชกรหนุ่ม  ก็ซักถามถึงอาการเจ็บป่วยที่เป็นอยู่   และปัญหาที่เกิดขึ้นในช่วงที่ผ่านมา   ก็สรุปได้ว่า  คุณยาย  มีระดับน้ำตาลและความดันโลหิตที่อยู่ในเกณฑ์ไม่สูงมากนัก  ควบคุมได้ดี  การรับประทานยาถูกต้อง  ตรงตามที่แพทย์สั่งเนื่องจากมีคนดูแลใกล้ชิด   แต่คุณยาย  มีปัญหาสำคัญคือ  เหงาและอัมพฤกษ์   เหงาเพราะคิดถึงลูกสาวคนเล็ก  ซึ่งอยู่คนละบ้าน  ทุกๆวันคุณยาย  ก็จะมานั่งรถเข็นที่หน้าบ้าน  ทอดสายตาออกไปที่ท้องถนนอย่างเศร้า  ๆ     ดูรถที่วิ่งผ่านไปมา  เมื่อมีอาการเบื่อ  ก็จะกลับเข้าไปนอนที่เตียงซึ่งตั้งไม่ไกลออกไปนัก   เป็นอย่างนี้ประจำทุกๆ วัน  เลยดูเหมือนจะเป็นวิถีประจำของหญิงชราคนนี้

      เภสัชกรหนุ่มก็เลยหันไปปรึกษาทีมงาน ซี่ง วันนี้มีกายภาพบำบัดสาวน้อย ชื่อ “พลอย” พร้อม น้องที่ห้องอีกคน เมื่อหมอพลอย ได้ทักทายคุณยาย และตรวจสภาพร่างกายของคุณยายก็พบว่าแขนขามี กำลังดีมาก แต่เนื่องจากคุณยายไม่อยากที่จะยืนหรือ เดิน ทำให้กล้ามเนื้อเริ่มมีอาการอ่อนแรงลง พร้อม จะเป็นอัมพฤกษ์ที่รุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ หมอพลอยก็ เลยถามคุณยาย “คุณยาย อยากเดินได้อีกไหมค่ะ”

 แกก็ยิ้มให้หมอแล้วก็พยักหน้าเล็กน้อย  ในสายตามี อาการตื่นเต้น  ซึ่งหมอก็คงสังเกตเห็น  “จริงๆนะ
ถ้าคุณยายได้มีการออกกำลังอย่างถูกวิธี  และทำเป็นประจำบ่อย ๆ หมอรับรองว่า  คุณยายต้องเดินได้อย่างแน่นอน”  หมอพลอยก็สำทับอีกครั้ง  ขณะเดียวกันนั้นเอง  หลานสาวคุณยาย  ก็ผสมโรง  “คุณหมอ  ยายแกไม่อยากจะทำอะไรเลย  อยากนอนแล้วก็นั่งรถ  ให้ทำอะไรก็ไม่อยากทำ  แกคิดถึงแต่ลูกสาวแกอีกคน”     

      เมื่อคุณยายใช้สายตาตอบรับคำเชิญชวนของหมอพลอยแล้ว เธอก็เริ่มสอนคุณยายทำกิจกรรมการออกกำลังด้วยรูปแบบต่าง ๆ ตามที่เธอได้ร่ำเรียนมา โดยมีน้องทีมงานอีกคน เป็นผู้ช่วย ซึ่งไม่ง่ายเลยที่ ผู้หญิงรูปร่างบอบบาง สองคน จะมีพละกำลังมากมาย ที่จะพาคุณยาย ในการพยายาม เคลื่อนไหวร่างกายที่ไม่ค่อยจะมีแรง อีกทั้งน้ำหนักตัว คุณยายก็ไม่น้อยเลย ในขณะที่ทั้งสามคนกำลังเพลินอยู่ กับท่าการออกกำลังกายตามหลักวิชาการ เภสัชกรหนุ่ม
ก็หันไปคุยกับหลานสาวคุณยาย เพื่อซักถามถึงเรื่องราว อื่น ๆ ทั้งด้านอาการการกิน ความเป็นอยู่ รวมทั้งเรื่อง ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพอื่น ๆ เช่น อาหารเสริม ซึ่งเป็น เรื่องโดยตรงตามวิชาชีพของเภสัชกร

หลังจากทีมงานสนุกสนานในการทำกิจกรรมกับ ยายทรัพย์อยู่พักใหญ่ เป็นเวลาเกือบชั่วโมง เภสัชกรหนุ่ม ก็รู้สึกถึงการตอบรับของคุณยายทรัพย์ งามละมัย เป็นไป ในทางที่ดีว่า คุณยายดูร่าเริงขึ้น ยอมรับ ให้ความร่วมมือ มากขึ้น ในการที่จะฝึกให้ร่างกายของแกให้กลับมามีพลัง พร้อมที่จะเดินเหินได้อีกครั้ง

ก่อนจากกันในวันนั้น พวกเราลาคุณยายกลับอย่าง มีความสุข ด้วยเสียงหัวเราะของทุก ๆ คน ถึงแม้อากาศจะ
ร้อนอบอ้าว ร่างกายเต็มไปด้วยเหงื่อที่ไหลออกมาในขณะที่
ทำกิจกรรมร่วมกับคุณยาย

ยายทรัพย์ งามละมัย ก็คงจะนั่งรถเข็นหรือนอนอยู่ ในบ้านหลังนี้ไปอีกหลายเดือนหลายปี แต่สิ่งหนึ่งที่เรารู้ได้ดี ก็คือ วันนี้สายตาของคุณยาย คงไม่ได้นั่งมองรถแบบเหงา ๆ เหมือนที่เคยทำ แต่มันมีประกายแห่งความหวังหรือความสุข รอยยิ้มที่เราได้เห็น เสียงพูดเบา ๆ ที่เป็นคำมั่นสัญญาจากคุณยาย ว่าพวกเราจะร่วมมือกันที่จะทำให้คุณยายเดินได้อีกครั้ง มันคงทำให้คุณยายทรัพย์ งามละมัย มีกำลังใจที่จะอยู่ร่วมกับลูกหลาน และมีคุณภาพชีวิตที่ยอดเยี่ยม ในช่วงระยะเวลาที่เหลืออยู่

เยียวยาระยะสุดท้าย …..ของชีวิต

นางสุพัฒนา แสงโชติ
งานผู้ป่วยใน รพ.มวกเหล็ก

      เช้าวันจันทร์ ดิฉันมารับเวรจากน้องว่ามีผู้ป่วย  stroke  นอนติดเตียง  เป็นอัมพาตครึ่งซีก  มีปัญหาด้านการกลืนและการพูด ใส่  NG tube  feed  อาหาร เจาะคอใส่ Trachecostomy  ใส่สาย  foley^, cath ไว้ตลอด  แขน ขา ข้างซ้ายขยับไม่ได้  มีแผล  Bed  sore ที่ก้นกบ  มานอนAdmit  ด้วยเรื่อง  ติดเชื้อที่ปอด  ติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ  หายใจเหนื่อยหอบมาก  ใช้กล้ามเนื้อหน้าอกหายใจเร็ว  34  ครั้งต่อนาที  ความดันต่ำมากต้องให้ยาเพิ่มความดันโลหิตไว้ตลอดมีญาตินั่งหน้าเศร้า(  สามี )  คอยดูแลอยู่ข้างเตียง   ( ผู้ป่วยcaseนี้ได้ใส่  ท่อช่วยหายใจ  2  ครั้งมาแล้ว )  หลังจากรับเวรดิฉันได้เข้า ไปสวัสดีสามีผู้ป่วยเข้าไปถามอาการทั่วไป  และในฐานะที่ดิฉันได้อบรม  Palliative  care  ได้เข้าไปให้การพยาบาล  ให้ข้อมูลกับญาติตลอดถึงความก้าวหน้าของอาการผู้ป่วย  และแพทย์อธิบายถึงการรักษาตามอาการและเรื่องใส่ท่อช่วยหายใจ  และปั้มหัวใจ  และญาติได้ปฏิเสธในการใส่ท่อช่วยหายใจ  เพราะสงสารภรรยามากและได้ใส่ท่อช่วยชีวิตมาแล้ว  แพทย์ได้ให้ญาติเซ็นต์ชื่อไว้ใน  Progress  note  เป็นหลักฐาน  สามีผู้ป่วยกลับมีสีหน้าโศกเศร้าตลอดเวลา  ดิฉันก็ได้เข้าไปพูดคุยให้กำลังสามีและลูกของผู้ป่วย  แนะนำให้นำเทปธรรมะมาเปิดให้ฟังตลอด  ให้สามีและลูกสลับกันพูดคุยแม้ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัวแล้วแต่สามารถรับรู้ได้ยิน  ความดันโลหิตผู้ป่วยยังคงปกติ  จากได้รับยาเพิ่มความดันโลหิต  ปลายมือปลายเท้าเริ่มคล้ำดำ   หายใจใช้กล้ามเนื้อหน้าอกแรงมากขึ้น  ดิฉันได้ถามญาติว่าผู้ป่วยชอบทำบุญใส่บาตรหรือเปล่า  ญาติบอกว่าปกติแล้วชอบใส่บาตร  ดิฉันเลยบอกว่า  พรุ่งนี้วันพฤหัสนิมนต์พระมาบิณฑบาตในโรงพยาบาล  ให้จัดหาของไว้ให้ผู้ป่วยด้วยนะคะ  ญาติมีสีหน้าดีใจมาก

      วันพฤหัสซึ่งเป็นวันที่  3 หลังผู้ป่วยได้นอนโรงพยาบาลดิฉันได้เข้าไป เยี่ยมพบสามีและลูกได้เตรียมของใส่บาตร  สังฆทาน พระพุทธรูปประจำตัวของผู้ป่วย  สามีผู้ป่วยถามดิฉันตลอดว่าจะมีพระมาแน่นะครับ  ผมดีใจมากครับที่ภรรยาผมจะได้ใส่บาตร  ดิฉันก็รับปากว่ามาแน่คะและได้เห็นสภาพผู้ป่วยแล้วมีสีหน้าสดชื่น นอนลืมตา  หายใจเป็นปกติไม่หอบซึ่งเมื่อคืนญาติขอให้เอายาช่วยเพิ่มความดันออก  เอาสาย NG  Tube ออกไม่ขอให้อาหารกับผู้ป่วยดิฉันก็แปลกใจมาก    สายๆวันนั้นขณะที่ยุ่งกับงานแต่ก็ไม่ลืมที่จะให้  พขร.ไปรับพระมาเพื่อให้ผู้ป่วยใส่บาตร  ดิฉันก็นิมนต์พระมาเข้าห้องพิเศษที่ผู้ป่วยนอนพักอยู่  อธิบายให้หลวงพ่อเข้าใจกับผู้ป่วยระยะสุดท้าย  หลวงพ่อท่านก็เข้าใจดีมีเมตตา  รับนิมนต์และท่องบทสวนมนต์ให้ยาวนานเป็นพิเศษ  เป็นภาพที่ดิฉันประทับใจมากคิดว่าผู้ป่วยและญาติมีความสุข  จึงรู้สึกอิ่มใจอย่างบอกไม่ถูก  เหมือนทุกๆครั้งที่เราได้ช่วยแก้ปัญหาให้คนอื่นถึงแม้นจะเหนื่อยแต่ความเหน็ดเหนื่อยนั้นก็หายไปแบบปลิดทิ้งเมื่อเห็นรอยยิ้ม  หลายๆรอยยิ้มทั้งของญาติพี่ๆเพื่อนๆน้องๆผู้ร่วมงานทุกคน  เมื่อมีการเริ่มต้นก็จะมีครั้งต่อๆไปที่ดิฉันจะได้ทำให้ผู้ป่วยรายอื่นๆ

เมื่อพระบิณฑบาต ให้สินให้พรและออกจากห้องผู้ป่วยไปแล้ว  สามีผู้ป่วยหันมายกมือไหว้ขอบคุณดิฉันที่ทำให้ภรรยาเขาได้ทำบุญครั้ง……………คืนนั้นเวลาประมาณตีหนึ่งผู้ป่วยก็จากไปอย่างสงบ

สิ่งเล็กๆที่เรียกว่า “รัก”

ชมภูนุช เศรษฐผล พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ
งานผู้ป่วยนอก รพ.มวกเหล็ก

      ภาพชายสูงอายุ ผิวคล้ำ รูปร่างผอมที่นั่งอยู่ตรงหน้า ทำให้ฉันนึกถึงผู้สูงอายุทั่วไปที่มีโรคประจำตัว และมักจะถูกส่งมาที่คลินิกเพื่อให้คำปรึกษาเรื่องโรค การรับประทานอาหาร การปฏิบัติตน แต่สำหรับคุณลุงสิ่งที่ทำให้ฉันแปลกใจ เพราะแพทย์ส่งคุณลุงมาพบพยาบาลให้คำปรึกษาเพื่อตรวจหาเชื้อHIV หลังจากพูดคุยกับคุณลุงเกี่ยวกับพฤติกรรมเสี่ยง คุณลุงยอมรับว่าระหว่างทำงานขับรถเมื่อ 10 ปีก่อน คุณลุงชอบเที่ยวและมีเพศสัมพันธ์กับหญิงบริการบ้างเป็นครั้งคราว และทุกครั้งคุณลุงไม่เคยใช้ถุงยางอนามัย หลังการพูดคุยคุณลุงยอมตรวจเลือดเพราะอยากรู้ว่าตนเองป่วยเป็นอะไรกันแน่ เมื่อถึงวันนัดฟังผลเลือด คุณลุงมาพร้อมกับลูกสาว หลังจากฉันแจ้งผลเลือดว่าคุณลุงติดเชื้อเอดส์ คุณลุงก้มหน้านิ่ง ไม่พูดไม่จา บรรยากาศภายในห้องเงียบจนฉันได้ยินเสียงหัวใจของตัวเองเต้น เวลาผ่านไปอย่างช้าๆ ฉันรอจนคุณลุงเงยหน้ามองฉัน ดวงตาฝ้าฟางคู่นั้นบอกความรู้สึกภายในใจคุณลุงได้ชัดเจนกว่าคำพูดใดๆ คำว่า”เสียใจ”คงน้อยเกินไปสำหรับความรู้สึกคุณลุงในขณะนั้น คุณลุงให้ฉันแจ้งผลเลือดแก่ลูกสาวที่มาด้วย และเมื่อฉันอธิบายขั้นตอนการรักษาทั้งคุณลุงและลูกสาวก็พร้อมที่จะให้ความร่วมมือในทุกๆเรื่อง ภาพความห่วงใยที่ลูกสาวมีต่อพ่อทำให้ฉันรู้สึกดีใจที่คุณลุงมีคนที่เข้าใจและพร้อมจะดูแลคุณลุง สิ่งที่ฉันนึกถึงต่อไปคือภรรยาของคุณลุง จึงแนะนำให้คุณลุงพาภรรยามาตรวจการติดเชื้อด้วย เมื่อภรรยาคุณลุงมาตรวจเลือดก็พบว่าติดเชื้อเช่นกัน ทั้งคุณลุงและภรรยาจึงเข้าสู่กระบวนการรักษาและเริ่มรับยาต้าน ปีแรกของการรับยาคุณลุงได้เข้ากลุ่ม ดูคุณลุงมีความสุข ทำให้ฉันวางใจและใช้เวลาส่วนใหญ่ในวันทำกลุ่มกับผู้ป่วยใหม่รายอื่นที่มีเข้ามาเรื่อยๆ จนเช้าวันหนึ่งฉันพบคุณป้านั่งอยู่ที่หน้าห้องฉุกเฉินด้วยท่าทางกระวนกระวาย ฉันเข้าไปสอบถามจึงทราบว่าคุณลุงนอนหมดสติอยู่ที่บ้าน คุณป้าซึ่งไปอยู่กับลูกสาวที่ต่างอำเภอกลับมาพบเข้าจึงนำส่งรพ. ผลจากการป่วยครั้งนี้ ทำให้คุณลุงซึ่งเป็นโรคความดันโลหิตสูงอยู่แล้ว เป็นอัมพาตของแขนขาซีกซ้าย จากการพูดคุยกับคุณป้าบอกว่าหลังจากลูกสาวรู้ว่าคุณลุงและคุณป้าติดเชื้อ ลูกสาวก็ให้คุณป้าไปอยู่ด้วย ส่วนคุณลุงอยู่ที่บ้านเดิมเพียงลำพัง ทุกวันคุณลุงจะขี่มอเตอร์ไซด์ไปที่วัดใกล้บ้าน ช่วยงานที่วัด คุยกับพระ บางวันคุณลุงก็นอนที่ศาลาวัด เพราะเหงา ไม่อยากกลับบ้าน ทำให้การกินยาทั้งยาลดความดันและยาต้านของคุณลุงไม่ต่อเนื่อง
      หลังจากคุณลุงเป็นอัมพาต คุณป้าต้องกลับมาอยู่ดูแลคุณลุงเพื่อช่วยเหลือทำกิจวัตรประจำวัน หุงหาอาหาร ช่วยออกกำลังแขน ขา เมื่อฉันและจนท.ชัณสูตรไปหาคุณลุงที่บ้านเพื่อนำยาไปให้ คุณลุงมีสีหน้าสดชื่น พร้อมกับเดินให้ดูว่าคุณลุงสามารถเดินได้ในระยะใกล้ๆ แขนข้างซ้ายยกได้ หยิบของได้ ทุกวันคุณลุงจะเดินเกาะราวไม้ไผ่ที่ลูกชายทำไว้ให้ โดยมีคุณป้าคอยช่วยเหลือ คุณป้าจะสระผมให้คุณลุงทุกวัน คุณลุงบอกว่าอยากได้ไม้เท้าไว้พยุงเดินและอยากได้รถสามล้อโยก จะได้ไปวัดบ้าง ฉันบอกคุณลุงว่า ถ้าคุณลุงแข็งแรงพอที่จะโยกรถได้ฉันก็จะพยายามหารถมาให้คุณลุง คุณลุงยิ้มกว้างบอกว่าจะพยายาม ฉันคิดว่าความสุขของคุณลุงน่าจะเกิดจากการได้อยู่ใกล้ชิดกับคนที่รัก คนที่เข้าใจ โดยไม่จำเป็นต้องบอกว่ารัก เช่นความรักของคุณลุงกับคุณป้าคู่นี้
      บ่อยครั้งที่เรามักมองข้ามความต้องการของผู้ป่วย เพราะความหวังดี ของเราเองและคนรอบข้าง ฉันจากคุณลุงมาพร้อมกับบทเรียนบทใหม่ที่ไม่มีในตำราใดๆ

ลุงอยากมานวด

น.ส มัลลิกา บุตรดี
งานแพทย์แผนไทย รพ.มวกเหล็ก

      ดิฉันปฏิบัติงานด้านประชาสัมพันธ์ที่อาคารแพทย์แผนไทย และมีเหตุการณ์หนึ่งที่ทำให้ดิฉันรู้สึกประทับใจมาก
      วันหนึ่งมีผู้ป่วยชาย อายุ 71 ปี มีอาการป่วยเป็นอัมพฤกษ์ มาเข้ารับการรักษาที่แพทย์แผนไทย (ดิฉันขอเรียกว่า “คุณลุง”) คุณลุงเล่าให้ฟังว่าทางบ้านไม่ค่อยมีรถจะมาส่ง บางครั้งต้องไหว้วานให้คนข้างบ้านมาส่งที่โรงพยาบาล ทำให้คุณลุงนึกถึงสมัยที่ยังหนุ่มๆ ตอนที่ร่างกายยังแข็งแรงดี แต่กลับไม่ยอมใส่ใจเรื่องสุขภาพสักเท่าไร ถ้าใส่ใจดูแลสุขภาพตั้งแต่สมัยนั้น ตอนนี้คงไม่ต้องรบกวนคนอื่นเขา ดิฉันได้แต่ฟังไม่ได้แสดงความคิดเห็นแต่อย่างใด จากนั้นก็ส่งคุณลุงขึ้นรถส่วนตัวกลับบ้าน
      แล้ววันหนึ่งดิฉันต้องตะลึงเมื่อได้เห็นคุณลุงนั่งซ้อนท้ายรถมอเตอร์ไซค์รับจ้าง เพื่อที่จะมานวด ดิฉันจึงได้บอกคุณลุงไปว่านั่งรถมอเตอร์ไซค์มามันอันตราย คุณลุงตอบว่า “ก็ลุงอยากมานวด แต่ไม่มีรถเลยจ้างรถมอเตอร์ไซค์ให้มาส่ง” ดิฉันจึงได้ถามว่าคนทางบ้านทราบหรือเปล่าว่าลุงมาโรงพยาบาล คุณลุงตอบว่าไม่ได้บอกใคร ดิฉันจึงได้พาคุณลุงเข้ารับการนวดรักษา เมื่อนวดรักษาเสร็จเรียบร้อยจึงโทรให้คนที่บ้านคุณลุงมารับแต่ไม่มีใครรับโทรศัพท์ คุณลุงจึงนั่งรอจนถึง 16.30 น. พอดีมีเจ้าหน้าที่แพทย์แผนไทยท่านหนึ่งกำลังจะกลับบ้านพอดีคุณลุงจึงได้อาศัยติดรถเจ้าหน้าที่แพทย์แผนไทยท่านนั้นกลับบ้านไปด้วย
      หลังจากวันนั้นเป็นต้นมาดิฉันจึงนัดคุณลุงให้มารับการรักษาในช่วงบ่ายโมงทุกครั้ง เพื่อที่คุณลุงจะได้อาศัยรถเจ้าหน้าที่แพทย์แผนไทยกลับบ้านพร้อมกัน แต่ที่ทำให้ดิฉันรู้สึกประหลาดใจและประทับใจมากขึ้นคือนับแต่นั้นมาดิฉันจะเห็นคุณลุงนั่งรถเพื่อมานวดรักษาพร้อมๆ กับเจ้าหน้าที่แพทย์แผนไทยท่านนั้นทุกครั้งเมื่อสอบถามคุณลุงบอกว่าคุณหมอ (เจ้าหน้าที่แพทย์แผนไทย) จะมารับลุงที่บ้านในช่วงหลังพักเที่ยงเพื่อที่ลุงจะได้มานวดในช่วงเวลาบ่ายโมง และก็ให้ลุงรอกลับบ้านพร้อมกันเลยทีเดียว ซึ่งก็รอไม่นานนัก ทุกวันนี้คุณลุงเปรียบเสมือนกับญาติผู้ใหญ่ของดิฉันและแผนกแพทย์แผนไทยเลยทีเดียวค่ะ

ยิ้มไว้จะดีเอง

นางสุภิสา สุวรรณสิงห์
ผู้ช่วยเหลือคนไข้ผู้ป่วยใน

      มีผู้หญิงคนหนึ่ง นามสมมุติว่า หนิ๊ง มานอนโรงพยาบาล ด้วยว่ากินยาฆ่าตัวตาย คนไข้คนนี้มานอนโรงพยาบาลด้วยความไม่เต็มใจมานอน มาถึงผู้ช่วยเหลือคนไข้ ทำการอธิบายการมานอนโรงพยาบาลว่าต้องทำอะไรบ้าง คนไข้รับฟังแต่ไม่พูดอะไรตอบ ไม่พูดกับใคร นั่งฟัง มองตาเราและร้องไห้ตลอด เหมือนมีน้ำตาอยู่ในตา พร้อมที่จะไหลออกมาพรั่งพรูเป็นสายน้ำ พอดิฉันเห็นก็เลยเข้าไปพูดคุยกับคนไข้คนนี้ว่า คุณทำไมถึงยังไม่อยากอยู่ในโลกใบนี้คะ
  คนไข้ : ฉันไม่อยากอยู่ ฉันอยากตาย ไม่มีใครรักฉันเลย
  ดิฉัน : คุณมีลูกไหม ?
  คนไข้ : มีค่ะ แต่พ่อเค้าดูแล
  ดิฉัน : เค้าดูแลได้เหมือนกับที่คุณดูแลไหม? ถ้าคุณเป็นอะไรไปคุณรู้ไหมว่าลูกคุณจะอยู่อย่างไร ถ้าเค้าเอาลูกคุณไปทำอะไรที่ไม่ดีคุณจะช่วยเค้าได้ไหม
คุณรักลูกของคุณไหม?
  คนไข้ : เงียบ …..ไม่ตอบ
  ดิฉัน : คนเราทุกคนมีปัญหา แต่มีปัญหาแล้วต้องตั้งสติ เพราะปัญหามีไว้แก้ ไม่ใช่มีไว้ทุกข์ ยิ้มเข้าไว้จะดีเอง
  คนไข้ : แต่หนูอยากตาย ช่วยหนูด้วย หนูอยากตาย
  ดิฉัน : ฉันจะไม่บอกอะไรคุณแล้วนะ ถ้าคุณลองคิดตามที่ฉันพูดแล้วลองถามตัวเองว่า รักลูกไหม? ถ้าตอบว่า รัก คุณก็เลิกความคิดนี้นะ เพราะคนที่คิดฆ่าตัวตายมันเป็นบาป
  คนไข้ : นิ่ง เงียบ อยู่กับความคิดของตัวเอง
  ดิฉัน : ขอตัวไปทำงานต่อนะคะ ฉันจะเป็นกำลังใจให้ เดี๋ยวดิฉันจะออกไปซื้อน้ำแล้วจะซื้อมาให้นะ
      ( ขณะนั้นหมอให้คนไข้กินอะไรได้แล้ว )
  คนไข้ : มองหน้าฉันแล้วน้ำตาไหล จากนั้นก็ออกจากโรงพยาบาลไป
  ดิฉัน : เจอคนไข้ที่ตลาดนัด ด้วยหน้าตายิ้มแย้ม ดิฉันเลือกของอยู่มีผู้หญิงคนหนึ่งมาสะกิด หมอคะ หมอคะ ดิฉันเห็นผู้หญิงคนนี้ก็นึกออกถามเค้า ว่า เป็นไงสบายดีไหม? ผู้หญิงคนนี้ยกมือไหว้และบอกว่า ขอบคุณมากนะคะหมอที่วันนั้นหมอพูดให้หนูได้สติ ถ้าหมอไม่พูดหนูคงกลับมากินยาฆ่าตัวตายอีกและไม่ได้อยู่กับลูกของหนู หนูขอบคุณมากนะคะ ไม่เป็นไรค่ะ ฉันตอบ ฉันดีใจที่คุณคิดได้ ขอบคุณตัวคุณมากกว่าที่คุณรักลูกคุณและที่สำคัญก่อนที่จะรักคนอื่น เราต้องรักตัวเองก่อนทุกครั้ง แล้วผู้หญิงคนนั้นก็เดินจากไปด้วยความซาบซึ้งและคนไข้คนนี้ก็ไม่เคยกินยาฆ่าตัวตายอีกเลย

ผู้ทรงศีล 3 ท่าน

นางอนัญญา หมื่นมี
งานแพทย์แผนไทย รพ.มวกเหล็ก

      มีแม่ชี 3 ท่านเข้ามารับการรักษาที่แผนกแพทย์แผนไทย 1 ท่าน ที่มีอาการปวดเข่า 2 ท่าน มีอาการปวดหลังเป็นมานานหลายเดือนซึ่งท่านต้องนั่งสมาธิและเดินจงกรมไม่ต่ำกว่า 8 ชั่วโมงต่อวัน ท่านทั้ง 3 มีอาการปวดมากจนทนไม่ได้ จึงได้เข้ามารับการรักษาพร้อมกันทั้ง 3 ท่าน จากกการสังเกต พบว่าตอนที่แม่ชีที่มีอาการปวดเข่าเวลาเดินต้องใช้ไม้เท้าช่วย เนื่องจากอายุของท่านมากแล้ว อีกทั้งระบบกระดูกไม่ค่อยดีเท่าไรนัก หลังจากการรักษาในครั้งแรก แม่ชีสามารถเดินได้คล่องแคล่วขึ้นกว่าเดิม จึงได้ทำการนัดให้แม่ชีมารักษาต่อเนื่องตามแผนการรักษาทางด้านแพทย์แผนไทย แม่ชีบอกว่าประทับใจ ห้องน้ำสะอาดดี สถานที่และอาคารก็ร่มรื่นชวนให้ผ่อนคลายสบายใจ อีกทั้งได้ฟังธรรมะระหว่างที่กำลังนวดรักษาอยู่ ทำให้รู้สึกสบายกายสบายใจดี

ประโยคที่อยากได้ยิน

นางชมภูนุช เศรษฐผล
พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ

      นับตั้งแต่รัฐบาลมีนโยบายให้ รพ.ทุกแห่งตรวจสุขภาพแรงงานต่างชาติเพื่อขึ้นทะเบียนแรงงานโดยรพ.มวกเหล็ก รับตรวจทุกวันจันทร์ อังคาร และพฤหัสบดี เริ่มตรวจมาตั้งแต่วันที่ 5 กรกฏาคม จนถึงวันที่ 12 กันยายน 2554 หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทุกหน่วยงานมีการประชุม ทำความเข้าใจและกำหนดขั้นตอนการทำงานร่วมกัน ฉันในฐานะห้วหน้างานที่เกี่ยวข้องในส่วนของการซักประวัติและลงบันทึก ส่งตรวจที่ห้องปฏิบัติการ จนถึงส่งผู้รับบริการเข้าพบแพทย์และให้ยาหลังตรวจเสร็จ มีการกำหนดผู้รับผิดชอบและประสานงานกับหน่วยงานอื่นๆ เมื่อถึงวันเริ่มตรวจมีปัญหาเรื่องขั้นตอนการรับบริการบ้างแต่ทุกอย่างก็ผ่านไปได้ด้วยดี นับวันจำนวนแรงงานต่างชาติที่มาตรวจจะเพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ด้วยอัตรากำลังที่มีอยู่เท่าเดิม แต่จำนวนผู้มารับบริการเพิ่มมากขึ้น จึงนับเป็นปัญหาในการปฏิบัติงาน บ่อยครั้งที่จนท.ไม่ได้รับประทานอาหารกลางวัน หรือต้องผลัดเปลี่ยนกันรับประทานอาหารโดยใช้เวลา 10-15 นาที เพื่อจะมาทำงานให้ทันรอบบ่าย
       เดิมทีการทำงานในแต่ละวัน จนท.ส่วนใหญ่จะทำงานประจำ 80 % ส่วนอีก 20 % เป็นงานพิเศษของแต่ละคนที่ได้รับมอบหมายโดยใช้เวลาที่พอจะมีเหลือในวัน นับตั้งแต่เริ่มตรวจสุขภาพแรงงานต่างชาติ งานพิเศษเป็นอันว่าลืมไปได้เลย เพราะทำงานประจำ 100 % ( 8 ชั่วโมง)เพื่อให้งานเสร็จทันเวลา ส่วนงานพิเศษก็ต้องกลายเป็นงานนอกเวลาไป บ่อยครั้งที่ความเครียดจากภาระงาน ความผิดพลาดจากการสื่อสาร ทำให้เกิดข้อขัดแย้งระหว่างจนท.ของหน่วยงาน แต่ท่ามกลางความวุ่นวายที่แผนกผู้ป่วยนอกในแต่ละวัน ยังมีสิ่งดีๆที่เกิดขึ้น นั่นคือฉันได้เห็นความร่วมมือร่วมใจ การหันหน้ามาพูดคุยกันด้วยเหตุผล ความเห็นอกเห็นใจกันของบุคลากรทั้งแพทย์ พยาบาล จนท.ศูนย์ข้อมูล จนท.LAB รอยยิ้ม เสียงหัวเราะ ที่เกิดจากการกระเซ้าเย้าแหย่กัน
      ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่ฉันเกิดความประทับใจ เมื่อเกือบบ่ายโมงแต่แพทย์และจนท.ทุกคนยังทำงานไม่แล้วเสร็จ มีจนท.บันทึกข้อมูลเดินผ่านมา แล้วถามฉันว่า “เหนื่อยมั๊ย”และ “พี่กินข้าวรึยัง”ฉันรู้สึกหายเหนื่อยเกือบจะทันที ตอบขอบคุณน้องที่ถามไถ่และแสดงถึงความเห็นใจ จริงสินะที่ผ่านมาฉันละเลยที่จะถามประโยคง่ายๆ เพียง 2 ประโยคนี้กับเพื่อนร่วมงาน หรือแม้แต่ผู้ที่อยู่ในความดูแลของฉันเอง ทั้งที่เป็นคำพูดที่ไม่ต้องเสียเงินซื้อ ไม่ต้องการคำตอบ แต่ต้องเติมความจริงใจลงในประโยคเพียงเท่านี้ผู้ฟังก็รู้สึกดี เหมือนเช่นฉัน
       “แม้มิได้ตอบแทนด้วยเงินตรา ขอเพียงสุนทรียวาจาก็ยังดี”